Thời gian đầu của chứng nâng cao huyết áp (THA) có thể kéo dài 2-3 năm, giai đoạn sau mãn kinh huyết áp tương đối ổn định. Tuy vậy, 1 số người chỉ trong khoảng 1 thời gian ngắn huyết áp đã nâng cao cao xuất hiện đau sau gáy hoặc đau nửa đầu bước về giai đoạn thực sự của chứng bệnh THA.
Tại sao đến tuổi mãn kinh huyết áp lại tăng cao
Sự thay đổi nội tiết của phụ nữ mãn kinh: Trong cơ thể có phần lớn loại hormon. Các hormon liên quan đến hệ sinh dục của phụ nữ cốt yếu bao gồm hormon giới tính (estrogen) hormon kích thích nang, hormon kích thích sự rụng trứng. Khi mãn kinh, vai trò của hormon sinh dục giảm đi. Mọi phụ nữ đều liên quan đến diễn biến tự nhiên này. Khi hàm lượng hormon sinh dục tụt giảm làm rối loạn thảo luận chất trong cơ thể, làm gia nâng cao nguy cơ xơ cứng động mạch và các bệnh lý tim mạch. Đây là 1 nguyên do chính gây ra THA.
Hệ thần kinh giao cảm mất cân bằng: Hoạt động của hệ thần kinh giao cảm nâng cao cao làm nâng cao cảm giác ăn ngon miệng, dễ béo phì và nâng cao cân rất nhanh. Béo phì ảnh hưởng lớn tới sức khỏe của phụ nữ mãn kinh. Nó làm nâng cao áp lực với tim, gây bệnh tim mạch, bệnh tiểu đường, xơ cứng động mạch. Hormon của hệ thần kinh giao cảm gây co mạch, nhất là là các mạch máu nhỏ. Điều đó làm cho sự mang đến máu đến các cơ quan trong trở lên khó khăn và dòng máu lưu thông trong lòng mạch dưới áp lực lớn gây THA. Quá trình này xảy ra chỉ cần khoảng dài sẽ kéo theo các cơ chế khác làm trầm trọng thêm tình trạng THA như THA do chức năng thận, có hiện tượng tình trạng giữ nước, mạch nhanh… Muộn hơn sẽ xuất hiện các biến chứng tim mạch, rối loạn chuyển hoá và rối loạn insulin dẫn đến bệnh tiểu đường.
Tăng huyết áp và biến chứng suy thận.
THA do các bệnh tật khác tạo nên: Bước vào tuổi mãn kinh, do hormon estrogen tụt giảm, nội tiết thay đổi, môi trường bên trong cơ thể biến đổi, chức năng thần kinh thực vật mất thăng bằng dễ dẫn đến nhiều bệnh lý trong thời kỳ này như chứng tiểu đường, loãng xương xuất hiện đau lưng, dễ gãy xương và các bệnh lý hệ tim mạch dẫn đến huyết áp cao. Huyết áp cao, tiểu đường và chứng đau nhức do loãng xương là những chứng bệnh riêng biệt, ngoài ra chúng cũng thường đi đôi. Có lúc vừa THA vừa tiểu đường hay vừa THA vừa đau nhức.
Như phần trên đã nói, bệnh thận cũng là 1 nguyên do đưa đến THA. Thận có bệnh bài tiết ra nhiều chất làm huyết áp nâng cao lên. Trong bệnh viêm thận cấp tính nếu điều trị dứt bệnh là huyết áp sẽ xuống, còn là bệnh mạn tính thì kéo theo THA lâu dài. Do đó không chỉ trị THA, người mắc chứng THA cần phải bác sĩ kiểm tra sức khỏe tổng thể để điều trị hết căn nguyên gây bệnh.
Yếu tố tâm lý: Trạng thái stress căng thẳng trường diễn dẫn tới sự phá vỡ các cơ chế bảo vệ sức khỏe, đặc biệt gây nên các rối loạn tim mạch. Áp lực công việc càng lớn, cá nhân càng tại tình trạng căng thẳng thường trực gây tai hại cho huyết áp. Trong trạng thái stress: huyết áp và nhịp tim nâng cao cao, điều này tạo nên gánh nặng cho tim, tim phải làm việc căng thẳng hơn và nâng cao nguy cơ mắc bệnh. Trong trạng thái stress huyết áp động mạch tăng, stress có ảnh hưởng lên thành phần hoá học của máu, làm nâng cao hàm lượng cholesterol xúc tiến phát triển xơ vữa động mạch. Khi đó các động mạch vành tim bị hẹp lại, hạn chế sự đem tới máu cho cơ tim gây nên bệnh thiếu máu cơ tim, suy tim.
Điều trị và bộ phận bệnh
Có nhiều nguyên do gây ra THA. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, liệu pháp hormon thay thế không thể giúp được phụ nữ tại tuổi mãn kinh bộ phận ngừa chứng THA và sự phát triển của các bệnh lý tim mạch vì ở độ tuổi này, trong cơ thể phụ nữ không những lượng hormon sinh dục bị giảm mà còn bị giảm cả tính nhạy cảm với các hormon này. Liệu pháp hormon thay thế chỉ được dùng với liều ngắn ngày nhằm gặt đi các triệu chứng khó chịu của tiền mãn kinh.
Những phụ nữ đã bị mắc bệnh huyết áp cao lưu ý: Kiểm soát hàm lượng cholesterol, glucose máu và các chỉ số huyết áp ở mức độ cho phép (không vượt quá 140/90 mmHg, kết hợp bị tiểu đường thì không vượt quá 130/90 mmHg).
Có thể dùng một số thuốc có tác dụng điều hoà hoạt động của hệ thần kinh giao cảm, thông qua đó có tác dụng giảm huyết áp ở giai đoạn tiền mãn kinh.
Công việc dự phòng THA là càng sớm càng tốt: giảm sức ép lên thần kinh - huyết áp giảm. Học cách điều hòa cuộc sống để giảm nguy cơ bị tác động của stress khiến huyết áp nâng cao cao ảnh hưởng tai hại đến các cơ quan khác trong cơ thể (não, tim, thận…). Tăng cường hoạt động thể lực bằng các bài tập rèn sức bền như đi bộ nhanh, chạy bước nhỏ, thể dục nhịp điệu, đạp xe đạp vừa có tác dụng cố gắng chức năng tim mạch, vừa có tác dụng giảm cân do mỡ dự trữ trong cơ thể được đốt cháy để mang đến năng lượng cho cơ thể vận động.
Phụ nữ giai đoạn tiền mãn kinh cần điều chỉnh chế độ ăn uống cân bằng, khoa học, hợp lý: ăn đủ chất, thức ăn đa dạng, hạn chế dùng muối ăn: không quá 5- 6 gam/ ngày, sử dụng dầu thực vật để chế biến thức ăn. Không ăn thịt mỡ, da động vật, hạn chế các đồ ăn có chứa nhiều cholesterol như trứng gia cầm, tim, gan động vật, bơ, kem, socola. Ăn nhiều cá, đậu trong tuần.
Ăn các thức ăn có chức nhiều vitamin E, C, A, B6, B12, acid folic và axít béo không no omega- 3 để bảo vệ thành mạch máu trước nguy cơ hình thành các mảng xơ vữa.
Axít béo không no omega-3 có trong cá, đặc biệt là các loại cá biển (cá hồi, cá thu, cá ngừ, cá trích, cá mòi.
Tóm lại, hiểu vào bệnh để phòng bệnh là có thể khống chế được huyết áp. Phòng ngừa THA bằng chế độ ăn uống phù hợp, tập luyện đều đặn và lối sống tích cực.
TS. Tạ Tiến Phước
No comments:
Post a Comment